İstihbarat faaliyeti kesintisiz süren bir çalışmadır ve bu
faaliyet, yer yüzünde mevcut tüm istihbarat kuruluşları tarafından bir çarka
benzetilir. Çarkı oluşturan dört evre vardır:
• İstihbarat ihtiyaçlarının
Tespiti ve Toplama Çalışmalarının Yönlendirilmesi:
Çarkın birinci evresi, 2937 saydı yasa çerçevesinde devletin
milli güvelik siyasetiyle ilgili planların hazırlanması ve yürütülmesi amacıyla
Cumhurbaşkanı, Genelkurmay Başkanı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ile
ilgili bakanlıkların istihbarat istek ve ihtiyaçlarına cevap oluşturabilecek
uygun haber toplama ortamlarının tespit edilmesi ve haber toplama
çalışmalarının yönlendirilmesi aşamalarını kapsar.
• Haberlerin Toplanması:
İstihbarat oluşumu sürecinin temel taşı olan haberlerin
toplanmasında faydalanılan kaynaklar “açık” ve “kapalı” olmak üzere ikiye
ayrılır. Gazete, dergi, kitap, radyo ve televizyon yayınları ile internet
siteleri açık kaynakları oluşturur. Kapalı kaynaklar ise çeşitli haber toplama
metotlarıyla birlikte teknolojinin kullanımı ile belirli bir istihbarat
ihtiyacı konusunda haber derleme kabiliyetine sahip kişilerden oluşur.
• Haberlerin İşlenmesi:
Haber toplama ünitelerinin çalışmaları sayesinde derlenen ve
teşkilat dışı kuruluşlardan gelen haber, bilgi ve belgeler tasnif,
kıymetlendirme, yorum aşamalarından geçirilerek değerlendirilir, bir diğer
ifadeyle işlenir. Tasnif, ilk aşamadır. Bu aşamada benzer bilgiler bir araya
getirilir. İkinci aşama kıymetlendirme, yani haberin istihbarat değerinin,
haberin alındığı kaynağın güvenilirliğinin ve haberin doğruluk derecesinin
saptanmasıdır. Bu aşamadan sonra bir yorum yapılır. Yorum; mevcut bilgilere
dayanılarak olayların, gelişmelerin ve benzeri durumların anlamını ve önemi
ortaya koyma işlemidir.
• İstihbaratın Yayımı ve Kullanılması:
Değerlendirmeye tabi tutularak işlenen ve istihbarat
niteliği kazanan raporlar kullanılmak üzere, zamanında ve süratle ilgili kuruma
ulaştırılır. İlgili kurumlar, sadece bu istihbaratı kullanmakla kalmazlar,
sürekli olarak gözden geçirilen ve değerlendirilen öncelikler çerçevesinde yeni
istihbarat ihtiyaçlarını belirlerler. Böylece, birbirini izleyen dört evreden
oluşan ve dördüncü evresinden sonra yeniden ilk evreye dönen “İstihbarat Çarkı”
tamamlanmış olur.